Vroeger was de Keuringsdienst van Waarde een geweldig programma. Ik weet niet eens meer precies waarom, maar wat ik wel weet is dat voordat dit programma op tv was, alle Nederlanders klakkeloos aannamen wat reclames en verpakkingen van etenswaren ons voorspiegelden en dat we dat nu niet meer doen. Van die eerste jaren van het programma herinner ik me vooral nog Teun ‘Tony Chocolonely’ van der Keuken, met zijn bijna-100%-slaafvrije chocolade en Robert Duong, die als een echte journalist heel kritisch aan de telefoon hing terwijl hij argwanend een zak ambachtelijke fabriekschips bekeek.
Nu Duong en Van der Keuken hun blikveld verlegd hebben van ons boodschappenmandje naar héél Nederland is ‘De Keuringsdienst van Waarde’ overgenomen door de KRO en dat zullen we weten ook. De KRO-tune, een soort gerinkel, rammelende blokjes of klokjes of wat het ook mag zijn, komt te pas en te onpas tijdens de begintitels en aftitels van programma’s voorbij. Ik weet niet hoe het met u zit, maar ik vind dat fokking irritant. Het is dat ik niet de makers van Koefnoen ben, anders zou ik een KRO-programma parodiëren en dan elke minuut dat KRO-gerammel voorbij laten komen.
Dan de onderwerpen. Vroeger waren de onderwerpen interessant, ze werden behoorlijk uitgediept én er kwamen soms schokkende conclusies uit voort. Nu zijn deze hooguit: “In 9 procent van de filet americain zit een beetje varkensvlees” of “Ja, die mondgeblazen vaasjes van de Ikea zijn inderdaad mondgeblazen”. Ook was de de informatiedichtheid voorheen hoger. Wellicht ben ik de afgelopen jaren slimmer geworden, maar ik zal een en ander illustreren aan de hand van de aflevering van 14 november 2012, dan kunt u zelf oordelen.
Kroepoek kroepoek kroepoek
Wat is kroepoek en hoe maak je dat? Goede vraag. De Keuringsdienst toog naar een Chinees restaurant, om te ontdekken dat kroepoek onstaat door kleine harde plakjes kroepoekdeeg te frituren tot grote lange lappen én dat kroepoek niet (!) Chinees is. ‘In China kun je nergens kroepoek krijgen?’, vroeg de KDW-reporter journalistiek-verbaasd. ‘Nee, in China kun je nergens kroepoek krijgen’, antwoordde de vrouwelijke eigenaar van het Chinees restaurant.
Via een fabriek in Flevoland, waar een heleboel kroepoek gefrituurd werd, ging de zoektocht naar Indonesië. Daar komt het te frituren kroepoekdeeg namelijk vandaan.
De KDW-reporter in Indonesië was tot de ontdekking gekomen dat ‘kroepoek’ in het Indonesisch ook ‘kroepoek’ is (of nu ja, eigenlijk ‘krupuk’, maar de uitspraak is hetzelfde). Dat vond hij zo grappig dat hij tijdens het bezoek aan een garnalenvisserij en de kroepoekfabriek, waar de garnalen verwerkt worden tot kroepoek, in elke zin het woord kroepoek voorbij liet komen. Wat hij ook heel geestig vond was dat de lange plakken kroepoek een typisch Nederlandse uitvinding waren. Wist de eigenaar van de fabriek misschien wat daar de reden voor was? De Indonesiër in kwestie dacht waarschijnlijk: “die gekke Belanda willen nu eenmaal lange plakken, dus dan maken wij die gewoon”, maar zei zeer diplomatiek dat hij geen idee had. “It’s a krupuk mystery”, concludeerde de reporter.
De lokale bevolking bleek onze Hollandse kroepoek trouwens niet te blieven. Tv-kok Lonny legde thuis in zijn keuken uit waarom. Nederlanders willen veel en goedkoop. Daarom is onze kroepoek groot én nogal bleek, want het bevat naar naar verhouding weinig garnaal en veel tapiocameel. Samen met een andere KDW-reporter bakte hij echte garnalenkroepoek die inderdaad veel meer roze was.
Ik geloof dat dat dé schokkende conclusie was van deze aflevering: in onze kroepoek zit veel minder garnaal dan in de echte Indonesische kroepoek. Maar, bedacht ik meteen daarna, er moet in Nederland naast de keuken van tv-kok Lonny vast nog een plek zijn waar je die echte krupuk udang kunt krijgen. Net zoals echte Chinezen niet naar een Chinees-Indonesisch restaurant gaan, gaan echte Indonesiërs niet naar een Chinees-Indonesisch restaurant. Je hebt in Nederland meerdere Indonesische (of beter: ‘Indische’) restaurants, vooral in Den Haag. Het was nog leuker geweest als de KDW even de Pasar Malam (tegenwoordig Tong Tong Fair) had bezocht. Een willekeurige toko had trouwens ook gekund. In plaats daarvan concludeerde de KDW-reporter ter plaatse in Indonesië nog een keer of vijf: “Op deze verpakking staat dat het een origineel product uit Indonesië is. Maar die lange plakken zijn typisch Hollands. Dus eigenlijk zou er moeten staan ‘typical Dutch-Indonesian’ product.” De kroepoekfabriekeigenaar weerstond de verleiding om die irritante Belanda hard met een lange plak kroepoek op zijn hoofd te slaan. Daarna klonk de KRO-tune.
Marjolein Rotteveel 